الاعلام بفضائل بیت الله الحرامالاعلام بفضائل بیت الله الحرام کتابی در تاریخ محلی مکه ، نوشته علی بن سلطان محمد قاری حنفی (م. ۱۰۱۴ق.)است. ۱ - زندگینامه مولفعلی بن سلطان محمد، محدث ، فقیه و تاریخ نگار ایرانی زاده شهر هرات است. از این رو، به او نسبت «هروی» نیز داده‌اند. لقب «قاری» از آن رو است که وی استاد قرائت قرآن بوده است.او آموختن دانش را در هرات آغاز کرد و سپس به مکه رفت. [۲]
المختصر، عبدالله مرداد ابوالخیر، ص۳۶۶.
[۳]
افادة الانام، عبدالله بن محمد الغازی، ج۲، ص۲۱۳.
تاریخ دقیق هجرت او به مکه دانسته نیست. از تاریخ وفات استادش، احمد بن محمد بن حجر هیثمی (م. ۹۷۴ق.) در مکه و تاریخ وفات خود او در همین شهر به سال ۱۰۱۴ق. برمی آید که دست کم ۴۰ سال در مکه اقامت داشته است. [۴]
التاریخ و المورخون، محمد الحبیب الهیله، ص۲۶۸.
مدفن او گورستان معلات مکه است. [۵]
المختصر، عبدالله مرداد ابوالخیر، ص۳۶۴.
۲ - جایگاه علمی و اساتیدبرخی از دیگر استادان او از این قرارند: محمد بن ابی الحسن بکری (م. ۹۹۳ق.) ، عبدالله سندی عمری مکی (م. ۹۸۴ق.) و قطب الدین نهروالی (م. ۹۹۰ق.) . [۶]
المختصر، عبدالله مرداد ابوالخیر، ص۳۶۶.
[۷]
التاریخ و المورخون، محمد الحبیب الهیله، ص۲۶۸.
شرح حال نگاران و کتابشناسان وثاقت و مقام علمی او را ستوده‌اند. [۱۰]
افادة الانام، عبدالله بن محمد الغازی، ج۲، ص۲۱۳.
مؤلفان شیعه در آثار خود به سخنان وی درباره جایگاه معصومان استناد کرده و از او نام برده‌اند. [۱۲]
جامع احادیث الشیعه، اسماعیل معزی ملایری، ج۱، ص۴۷.
۳ - آثار مولفهروی نگاشته‌های بسیار در فقه ، تفسیر ، حدیث ، لغت و تاریخ داشته [۱۳]
هدیة العارفین، اسماعیل پاشا، ج۱، ص۷۵۱-۷۵۳.
[۱۵]
ایضاح المکنون، اسماعیل پاشا البغدادی، ج۱، ص۲۱.
[۱۶]
ایضاح المکنون، اسماعیل پاشا البغدادی، ج۱، ص۹۰.
[۱۷]
ایضاح المکنون، اسماعیل پاشا البغدادی، ج۱، ص۹۳، ایضاح المکنون، ج۱، ص۲۰۹.
[۱۸]
ایضاح المکنون، اسماعیل پاشا البغدادی، ج۱، ص۲۹۴.
[۱۹]
ایضاح المکنون، اسماعیل پاشا البغدادی، ج۱، ص۲۹۸.
[۲۰]
ایضاح المکنون، اسماعیل پاشا البغدادی، ج۱، ص۵۴۱.
[۲۱]
ایضاح المکنون، اسماعیل پاشا البغدادی، ج۱، ص۵۶۹.
[۲۲]
ایضاح المکنون، اسماعیل پاشا البغدادی، ج۱، ص۵۷۸.
[۲۳]
ایضاح المکنون، اسماعیل پاشا البغدادی، ج۲، ص۲۱.
[۲۴]
ایضاح المکنون، اسماعیل پاشا البغدادی، ج۲، ص۵۵.
[۲۵]
ایضاح المکنون، اسماعیل پاشا البغدادی، ج۲، ص۶۶۱.
که برخی از نوادگانش آن‌ها را بیش از ۳۰۰ عنوان دانسته‌اند. [۲۶]
المختصر، عبدالله مرداد ابوالخیر، ص۳۶۸.
برخی محققان معاصر شمار آن‌ها را ۱۳۴ عنوان خوانده‌اند. [۲۷]
التاریخ و المورخون، محمد الحبیب الهیله، ص۲۶۸.
برخی از آثار او با حج و مکه ارتباط دارند و در موضوعاتی همچون فقه و اسرار حج نگاشته شده‌اند؛ مانند المسلک المتقسط فی المنسک المتوسط که حسین بن عبدالغنی شرحی به نام ارشاد الساری الی مناسک الملا علی القاری بر آن نوشته و اکنون از منابع معتبر حنفی در مناسک حج به شمار می‌رود؛ نیز: بیان فعل الخیر اذا دخل مکة من حج عن الغیردر فقه حج [۲۸]
هدیة العارفین، اسماعیل پاشا، ج۱، ص۷۵۱-۷۵۳.
و کتاب انوار الحجج فی اسرار الحج در رموز حج. [۲۹]
ایضاح المکنون، اسماعیل پاشا البغدادی، ج۱، ص۱۴۳.
[۳۰]
هدیة العارفین، اسماعیل پاشا، ج۱، ص۷۵۱-۷۵۳.
۴ - معرفی کتابالاعلام لفضائل بیت الله الحرام تنها اثر تاریخی از علی بن سلطان درباره مکه و کعبه است که در شمار آثار او یاد کرده‌اند؛ این اثر به فضیلت‌ها و تاریخ کعبه و مکه و مکان‌های آن می‌پردازد. البته بسیاری از کتاب شناسان نام آن را در میان آثار او نیاورده‌اند. گویا محققان در سده اخیر به نسخه‌های خطی آن دست یافته‌اند. [۳۱]
هدیة العارفین، اسماعیل پاشا، ج۱، ص۷۵۱.
[۳۲]
التاریخ و المورخون، محمد الحبیب الهیله، ص۲۷۹.
نویسنده در این کتاب چهل برگی به موضوعاتی از قبیل مکه، فضیلت‌ها و تاریخ کعبه و هرچه به این مکان مقدس ارتباط دارد، مانند حجرالاسود ، ملتزم، رکن یمانی ، مقام ابراهیم ، محصب و منا ، فضیلت اقامت در مکه، و مرگ پس از حج و عمره پرداخته است. این کتاب چند در شمار کتاب‌های فضائل جای دارد؛ اما ذیل هر یک از موضوعات آن، آگاهی‌های مفید تاریخی نیز آمده است.۵ - وضعیت کتاباین اثر هنوز چاپ نشده و خطی آن که به سال ۱۱۷۶ق. در۴۰ برگ کتابت گشته، به شماره ۴۰۶۳ در کتابخانه برلین نگهداری می‌شود. [۳۳]
معجم ما الف عن مکه، عبدالعزیز السنیدی، ص۷۳.
۶ - فهرست منابعالاعلام: الزرکلی (م. ۱۳۹۶ق.) ، بیروت، دار العلم للملایین، ۱۹۹۷م؛ افادة الانام: عبدالله بن محمد الغازی (م. ۱۳۶۵ق.) ، به کوشش ابن دهیش، مکه، مکتبة الاسدی، ۱۴۳۰ق؛ ایضاح المکنون: اسماعیل پاشا البغدادی (م. ۱۳۳۹ق.) ، بیروت، دار احیاء التراث العربی؛ التاریخ و المورخون: محمد الحبیب الهیله، مکه، مؤسسة الفرقان، ۱۹۹۴م؛ جامع احادیث الشیعه: اسماعیل معزی ملایری، قم، الصحف، ۱۴۱۳ق؛ خلاصة الاثر: محمد امین المحبی (م. ۱۱۱۱ق.) ، بیروت، دار صادر؛ الغدیر: الامینی (م. ۱۳۹۰ق.) ، تهران، دار الکتب الاسلامیه، ۱۳۶۶ش؛ المختصر من کتاب نشر النور و الزهر: عبدالله مرداد ابوالخیر (م. ۱۳۴۳ق.) ، به کوشش العامردی، جده، عالم المعرفه، ۱۴۰۶ق؛ معجم المؤلفین: عمر کحاله، بیروت، دار احیاء التراث العربی ـ مکتبة المثنی؛ معجم ما الف عن مکه: عبدالعزیز السنیدی، ریاض، مکتبة الملک فهد، ۱۴۲۰ق؛ هدیة العارفین: اسماعیل پاشا (م. ۱۳۳۹ق.) ، بیروت، دار احیاء التراث العربی. ۷ - پانویس
۸ - منبعحوزه نمایندگی ولی فقیه در امور حج و زیارت، برگرفته از مقاله «الاعلام بفضائل بیت الله الحرام». رده‌های این صفحه : جغرافیای اسلامی | کتاب شناسی | کتب تاریخ اسلام | کتب تاریخ عربستان | کتب تاریخ مکه | مسجد الحرام
|